Cách phân biệt đau thần kinh tọa với bệnh lý khác

Cách phân biệt đau thần kinh tọa với bệnh lý khác, Phương pháp 1: Cho bệnh nhân ngồi trên ghế, từ từ duỗi thẳng chân đau sao cho song song với sàn nhà. Nếu cơn đau tăng lên thì đó là đau thần kinh tọa. Phương pháp 2: Bệnh nhân ngồi trên ghế, từ từ nâng đầu gối chân đau lên về phía vai cùng bên

Đau thần kinh tọa là gì?

Đau dây thần kinh tọa thường ảnh hưởng đến một bên của phần dưới cơ thể. Thông thường, cơn đau kéo dài từ lưng dưới qua mông tới phía sau đùi và xuống một trong hai chân. Tùy thuộc vào nơi dây thần kinh tọa bị ảnh hưởng, cơn đau có thể kéo dài đến bàn chân hoặc thậm chí cả ngón chân.

Đau dây thần kinh tọa gây ra khi dây thần kinh tọa bị chèn ép, thường là đĩa đệm thoát vị hay gai cột sống… Một số nguyên nhân phổ biến khác bao gồm: hẹp cột sống thắt lưng (hẹp ống sống ở lưng dưới); thoái hoá đĩa đệm (các sự cố của đĩa đệm hoặc giữa đĩa đệm và các đốt sống); thoái hoá cột sống; trong thời kỳ mang thai; co thắt cơ bắp ở lưng hoặc mông; thừa cân béo phì, không luyện tập thể dục, đi giày cao gót…

Đau dây thần kinh tọa có thể tự hết nhưng nếu cơn đau nghiêm trọng hoặc không mất đi thì hãy gặp bác sĩ để được kiểm tra. Đau dây thần kinh tọa có thể được điều trị bằng vật lý trị liệu, thuốc hoặc phẫu thuật.

1. Đau dây thần kinh tọa có nguy hiểm không?

Đau thần kinh tọa là bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, những biến chứng đau thần kinh tọa gây nhiều khó chịu cho người bệnh và có thể gây suy giảm chức năng vận động.

Khi bị đau dây thần kinh tọa mãn tính, cơn đau có thể xuất hiện liên tục và kéo dài khiến chất lượng cuộc sống của người bệnh bị ảnh hưởng. Ngoài ra, nếu dây thần kinh bị chèn ép nghiêm trọng thì có thể ảnh hưởng đến hệ cơ, gây ra yếu và teo cơ, ví dụ như chứng thả bàn chân (tên gọi khác: tổn thương thần kinh mác, bàn chân rớt, foot drop). Tình trạng này khiến chân người bệnh thường xuyên bị tê và không thể đi lại bình thường.

Nguy hiểm hơn, đau dây thần kinh tọa có thể gây tổn thương dây thần kinh vĩnh viễn, từ đó dẫn đến mất cảm giác hoàn toàn ở chân.

2. Chẩn đoán bệnh đau thần kinh tọa

Đầu tiên bác sĩ có thể đặt câu hỏi cho người bệnh về các dấu hiệu đau lưng như: có bị tê hoặc yếu ở chân không? Đồng thời bác sĩ sẽ thử một số vị trí nhất định xem người bệnh có khó chịu hay không? Và bác sĩ sẽ hỏi về tất cả những phương pháp điều trị và thuốc sử dụng từ trước đến giờ.

Tiếp đến bác sĩ sẽ hỏi đến thói quen trong cuộc sống hàng ngày như: Có làm nhiều công việc liên quan đến thể chất, có ngồi trong thời gian dài hay có tập luyện thể dục… Bác sĩ tiếp tục cho người bệnh làm một bài test nhỏ để kiểm tra xem dây thần kinh nào gây ra những cơn đau. Thêm vào đó, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một số bài tập xem liệu có phải do chúng làm cho cơn đau tồi tệ hơn. Ví dụ như ngồi xổm, đi bằng gót chân và ngón chân, nâng một chân khi nằm ngửa…

Nếu cơn đau diễn ra nghiêm trọng bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh như:

Chụp X-quang: X-quang cột sống có thể thấy được sự phát triển quá mức của xương (gai xương) có thể đang đè lên dây thần kinh.
MRI: Phương pháp này thường sử dụng một nam châm và sóng vô tuyến mạnh để tạo ra hình ảnh cắt ngang của lưng. MRI tạo ra hình ảnh chi tiết của xương và các mô mềm như thoát vị đĩa đệm.
Chụp CT: Khi chụp CT sẽ quan sát được ảnh cột sống, và có thể tiêm thuốc nhuộm tương phản vào ống sống trước khi chụp X-quang – quá trình này gọi là myelogram. Thuốc nhuộm sau đó sẽ lưu thông xung quanh tủy sống và dây thần kinh cột sống và sẽ xuất hiện màu trắng khi tia X quét qua.
Điện cơ (EMG). Thử nghiệm này đo các xung điện được tạo ra bởi các dây thần kinh và phản ứng của cơ bắp. Xét nghiệm này có thể xác nhận chèn ép thần kinh do thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống.

Nếu bác sĩ chẩn đoán bị đau thần kinh tọa, có lẽ sẽ là tin tốt bởi vì các triệu chứng đau này có thể hết trong vài tuần mà không cần phải can thiệp bằng phẫu thuật. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê thêm thuốc chống viêm hoặc thuốc giãn cơ. Bên cạnh đó, có thể sử dụng các phương pháp vật lý trị liệu hoặc tiêm steroid để giúp giảm bớt những khó chịu do đau thần kinh tọa gây nên. Hơn thế nữa, châm cứu và điều trị nắn khớp bởi bác sĩ là phương pháp điều trị thay thế có nhiều lợi ích.

3. Điều trị đau thần kinh tọa

Đau dây thần kinh tọa gây ra những cơn đau khó chịu và mỗi người sẽ phải trải qua cơn đau khác nhau. Có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh đau thần kinh tọa. Tuy nhiên, hầu hết những người đau thần kinh tọa có thể vẫn cần phẫu thuật. Bên cạnh đó, một số người chỉ cần nghỉ ngơi và dùng thuốc có thể đỡ trong vòng 6 tuần.

3.1. Điều trị không phẫu thuật

Hầu hết những người bị đau thần kinh tọa sẽ đỡ hơn trong vài tuần với các biện pháp khắc phục tại nhà. Nếu cơn đau khá nhẹ và làm cho người bệnh không thể thực hiện được các hoạt động hàng ngày thì trước tiên bác sĩ sẽ khuyên kết hợp một số giải pháp cơ bản như:

Vật lý trị liệu: Duy trì thói quen kéo dài và tập thể dục sẽ giúp cải thiện tư thế để giảm áp lực cho dây thần kinh tọa.
Kéo căng lưng dưới có thể giúp giảm đau dây thần kinh tọa.
Luyện tập thể dục: Viêm có thể được cải thiện khi người bệnh di chuyển. Do đó, đi bộ ngắn có thể giúp giảm cơn đau thần kinh tọa. Các chuyên gia vật lý trị liệu có thể đảm bảo hướng dẫn đúng các tư thế luyện tập để giảm tổn thương của dây thần kinh.
Hạn chế nằm trên giường.
Sử dụng các miếng dán nóng và lạnh: Sử dụng các miếng dán này ở lưng dưới trong vài ngày có thể làm giảm cơn đau do đau thần kinh tọa gây nên.
Phương pháp điều trị thay thế: Nhiều người tin rằng các liệu pháp thay thế như yoga, xoa bóp, phản hồi sinh học và châm cứu có thể giúp chữa được bệnh đau thần kinh tọa
Thuốc giảm đau: Đầu tiên người bệnh luôn lựa chọn các loại thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen và NSAID (thuốc chống viêm không steroid) như aspirin, ibuprofen và naproxen. Tuy nhiên, sử dụng không đúng liều lượng và kéo dài có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.

3.2. Phẫu thuật

Khi điều trị không phẫu thuật bị thất bại thì phẫu thuật là biện pháp cuối cùng cho khoảng 5-10% số người bị đau thần kinh tọa nhẹ. Nếu bị đau dây thần kinh tọa nhẹ hơn nhưng vẫn còn đau sau 3 tháng nghỉ ngơi, kéo dài và uống thuốc, lúc này có thể cần sự tư vấn của bác sĩ về cuộc phẫu thuật.

Trong một số ít trường hợp, đau dây thần kinh toạ có thể gây ra hội chứng ngựa cauda-một tình trạng mất kiểm soát ruột và bàng quang.

Hai lựa chọn phẫu thuật chính cho đau thần kinh tọa là cắt bỏ đĩa đệm và cắt bỏ cung sau (mở ống sống).

Phẫu thuật cắt bỏ đĩa: Trong phương pháp này, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ bất cứ thứ gì đang chèn ép vào dây thần kinh tọa, cho dù đó là một đĩa đệm thoát vị, gai xương… Mục đích là để loại bỏ phần gây đau thần kinh tọa nhưng đôi khi bác sĩ phải loại bỏ toàn bộ đĩa đệm để khắc phục vấn đề này. Khi thực hiện phẫu thuật bác sĩ có thể gây mê toàn thân để giúp quá trình phẫu thuật được thuận lợi.
Phẫu thuật cắt bỏ cung sau (mở ống sống): Màng mỏng là một phần của vòng xương bao phủ tuỷ sống. Trong quá trình phẫu thuật cắt bỏ u xơ, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ những lớp màng này và bất kỳ mô nào chèn ép vào dây thần kinh là nguyên nhân gây ra những con đau thần kinh tọa. Bác sĩ có thể gây mê toàn thân để tiến hành cuộc phẫu thuật này. Sau khi phẫu thuật người bệnh có thể đi lại nhẹ nhàng.

4. Cách phân biệt đau thần kinh tọa với bệnh lý khác

Các triệu chứng của đau dây thần kinh tọa có thể gây nhầm lẫn với một số bệnh lý khác, đặc biệt là thoát vị đĩa đệm và hội chứng cơ hình lê. Điều này có thể khiến chẩn đoán sai dẫn đến việc điều trị không hiệu quả. Vậy điểm khác biệt giữa thoát vị đĩa đệm, hội chứng cơ hình lê và đau thần kinh tọa là gì?

4.1. Phân biệt đau thần kinh tọa và thoát vị đĩa đệm

Đau thần kinh tọa có thể là triệu chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hoặc các bệnh lý khác. Người bệnh có thể cùng lúc mắc phải cả hai tình trạng thoát vị đĩa đệm và đau thần kinh tọa. Tuy nhiên, cơn đau của 2 bệnh lý này có một số điểm khác biệt như:

Cơn đau thần kinh tọa xuất hiện theo đường đi của dây thần kinh tọa, kéo dài từ vùng thắt lưng lan xuống hông, mông và chân, kèm theo biểu hiện nóng rát kể cả khi nghỉ ngơi.
Cơn đau do thoát vị đĩa đệm xuất hiện ở vùng thắt lưng ở cả hai bên cơ thể. Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng thắt lưng và tăng dần khi gắng sức.

4.2. Phân biệt đau thần kinh tọa và hội chứng cơ hình lê

Cơn đau của đau thần kinh tọa và hội chứng cơ hình lê đều chạy dọc từ thắt lưng, lan xuống mông, bàn chân và ngón chân, gây tê nhức, ngứa ran một bên cơ thể. Tuy nhiên:

Cơn đau thần kinh tọa thường dữ dội hơn cơn đau do hội chứng cơ hình lê, ảnh hưởng đến hoạt động và di chuyển của người bệnh.
Cơn đau của hội chứng cơ hình lê thường không xuất hiện ở mặt ngoài đùi. Ngoài ra, cơn đau của hội chứng này có thể giảm đi khi người bệnh đi bộ hướng bàn chân ra ngoài do tư thế này giúp giảm sự bó chặt ở cơ hình lê.

5. Đau thần kinh tọa có chữa khỏi không?

Đau thần kinh tọa có thể chữa khỏi nếu điều trị đúng nguyên nhân và đúng phương pháp. Do đó khi xuất hiện các dấu hiệu của bệnh, bạn không nên tự ý điều trị tại nhà mà nên đến bác sĩ để kiểm tra và tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.

6. Các kỹ thuật chẩn đoán đau thần kinh tọa

6.1. Thăm khám với bác sĩ

Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý và các triệu chứng gần đây của bạn để sàng lọc các nguy cơ. Điều này giúp bác sĩ quyết định có cần thực hiện thêm các phương pháp chẩn đoán khác để xác định tình trạng bệnh lý chính xác hơn.

6.2. Kiểm tra khả năng vận động

Phương pháp kiểm tra này giúp xác định mức độ, vị trí và nguyên nhân khiến bạn bị đau. Các động tác kiểm tra có thể bao gồm:

Đi kiễng gót chân để kiểm tra sức mạnh của cơ bắp chân.
Nâng chân thẳng để xác định chính xác các dây thần kinh bị ảnh hưởng và xác định xem bạn có gặp vấn đề về đĩa đệm hay không.
Các động tác kéo căng và chuyển động khác để xác định cơn đau và kiểm tra độ linh hoạt và sức mạnh của cơ.

6.3. Chẩn đoán hình ảnh

Để tăng mức độ tin cậy, nhất là với trường hợp đau thần kinh tọa mãn tính, bác sĩ sẽ đề nghị bạn thực hiện thêm các kiểm tra hình ảnh như:

Chụp X-quang cột sống để kiểm tra vị trí của các đốt sống, gai xương.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) để xem hình ảnh chi tiết của đĩa đệm và các mô mềm bao quanh cột sống.
Điện cơ đồ (EMG) để kiểm tra mức độ di chuyển của các xung điện qua dây thần kinh tọa và phản ứng của các cơ.
Chụp tủy đồ để xác định xem đốt sống hoặc đĩa đệm có gây chèn ép tủy, từ đó gây ra cơn đau hay không.

7. Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa

7.1. Dùng thuốc

Bạn có thể sử dụng một số loại thuốc chống viêm để làm giảm các cơn đau do đau dây thần kinh tọa gây ra. Các loại thuốc này bao gồm aspirin, ibuprofen và naproxen.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nguyên nhân đau thần kinh tọa có thể là do thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh nên nếu chỉ sử dụng thuốc giảm đau, người bệnh không thể nào khỏi bệnh. Hơn nữa, việc tự ý dùng thuốc có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, ảnh hưởng gan, thận và dạ dày… Vì vậy, người bệnh cần được chẩn đoán chính xác nguyên nhân để tìm được liệu trình chữa đau thần kinh tọa thích hợp.

7.2. Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định cho những bệnh nhân đau dây thần kinh tọa không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác hoặc xuất hiện các biến chứng như: cơ yếu đi đáng kể, mất khả năng kiểm soát ruột – bàng quang. Lúc này, bác sĩ sẽ loại bỏ nguyên nhân khiến dây thần kinh tọa bị chèn ép như gai cột sống, một phần đĩa đệm bị thoát vị, khối u…

7.3. Trị liệu thần kinh cột sống

Phương pháp này còn được biết đến với tên gọi Chiropractic, là phương pháp điều trị không thuốc, không phẫu thuật theo tiêu chuẩn Mỹ. Theo đó, bác sĩ sẽ thực hiện nắn chỉnh bằng tay để đưa các đốt sống về đúng vị trí vốn có và giảm áp lực lên đĩa đệm. Nhờ đó, áp lực từ đĩa đệm lên dây thần kinh sẽ được giải phóng hiệu quả.

8. Cách phòng ngừa đau dây thần kinh tọa

Việc thực hiện các biện pháp giúp phòng tránh bệnh thần kinh tọa không thể giúp loại trừ 100% khả năng mắc bệnh, nhưng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Thường xuyên áp dụng các biện pháp sau sẽ giúp giảm khả năng bị đau thần kinh tọa:

Tập thể dục, thể thao đều đặn.
Điều chỉnh tư thế ngồi phù hợp: lựa chọn ghế ngồi có hỗ trợ lưng dưới, tay vịn và chân đế chắc chắn, xoay được.
Hạn chế mang vác vật nặng quá sức, giữ lưng thẳng, tránh gập lưng khi nhấc vật nặng.

Trên đây là những điều cần biết về đau thần kinh tọa. Mặc dù là bệnh rất phổ biến nhưng bạn không nên chủ quan để tránh ảnh hưởng đến chất lượng sống. Thay vào đó, khi xuất hiện các dấu hiệu của đau dây thần kinh tọa, bạn nên thăm khám và điều trị dứt điểm càng sớm càng tốt để tăng tỉ lệ hồi phục sức khỏe.

Người bệnh bị đau thần kinh tọa có thể đến Trung Tâm Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng NGỌC ĐỨC để được thăm khám và điều trị. Tại đây có đội ngũ bác sĩ chuyên môn Nội thần kinh được đào tạo bài bản, giàu chuyên môn và kinh nghiệm trong khám và điều trị các bệnh liên quan đến hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại vi, cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, đạt chuẩn quốc tế cho hiệu quả chẩn đoán và điều trị cao.